Nhưng không cuốn nào có thể thay việc tự xét mình hàng ngày được, tự xét một cách thật thà ngay thẳng những việc mới làm và sẽ làm. Báo sản xuất rất mau là để cho mình đọc mau. Nếu khi bán giấy xe cho ông ta, công ty xe điện hỏi "Tôi đổi cho thầy một đồng tiền vàng, nhưng thầy phải các cho tôi 3 cắc" thì tất ông ta la lên dữ dội.
Xin bạn đừng tỏ vẻ mỉa mai khi nghe hai tên ấy. Nếu viên chức ấy muốn sống đầy đủ thì phải thu xếp trước công việc mỗi ngày. Vậy nhất định không được đọc báo trên xe! Thế là đã để dành được 45 phút rồi đấy nhé!
Mỗi tuần, trong sáu buổi sáng, mỗi buổi sáng để dành ít nhất là nửa giờ và trong ba buổi tối, mỗi buổi được giờ rưỡi, tổng cộng bảy giờ rưỡi. Than ôi! Tôi không giúp bạn được việc ấy. Bạn đi chưa được mười bước thì trí óc bạn đã nhảy nhót ra khỏi vật đó, và đương giỡn với vật khác dưới mắt bạn.
Từ sở về nhà bạn có cảm tưởng mệt nhọc đó (ý muốn nói ở sở ra, bạn không thấy mệt nhọc gì cả và bạn mệt không phải vì việc làm mà vì tưởng tượng). Thưa bạn, tôi nhiệt liệt lập lại rằng tôi viết cho bạn đấy. Và trong khoảng thời gian đã định trước, bạn chỉ nghiên cứu về vấn đề đã chọn đó thôi.
Thế là 6 giờ, có lẽ hơn nữa, đã trôi qua từ khi bạn ở sở ra, trôi qua như một giấc mộng, trôi qua như ảo thuật, không sao hiểu được. Nếu buổi sáng, bạn bước lên xe với cặp tạ để luyện bắp thịt hoặc trọn bộ Bách khoa mười cuốn để học thêm, thì người ta chú ý đến bạn ngay. Đó là tôi mới kể tên những cuốn nên đọc trong bước đầu để tìm hiểu nghệ thuật thôi.
Cho nên tôi khuyên bạn có đọc tiểu thuyết thì không nên đọc trong giờ rưỡi đó. Tôi chỉ khẩn khoản thưa bạn rằng một đời sống không hợp với nguyên tắc là một đòi sống ngu muội, và muốn hành động hợp với nguyên tắc thì có mỗi một cách là mỗi ngày phải nhận xét, suy nghĩ và quyết định. Và cả khi ta thấy nhiệm vụ quá sức ta, ta phải chịu thua, mà ta vẫn nghĩ rằng nếu bắt sức ta làm thêm được cái gì nữa thì ta ít bất mãn hơn.
Và càng ít suy nghĩ bao nhiêu thì càng ít có lý trí bấy nhiêu. Tới nhà, bạn không ăn ngay. Mỗi ngày từ 6 giờ chiều đến 10 giờ sáng - tức 16 giờ - thầy phải tìm cách luyện thân thể và trí óc, tâm hồn.
Tác phẩm nổi danh khắp thế giới), hai là bận bao bố mà quỳ gối lết giữa ban trưa ở chung quanh vườn hoa Trafalgar, thì đành lựa hình phạt sau mà chịu cho thiên-hạ chê cười. Tác phẩm nổi danh khắp thế giới), hai là bận bao bố mà quỳ gối lết giữa ban trưa ở chung quanh vườn hoa Trafalgar, thì đành lựa hình phạt sau mà chịu cho thiên-hạ chê cười. Điều tôi muốn khuyên bạn là hồi 6 giờ chiều bạn nên nhìn thẳng vào sự thật, nhận rằng mình không mệt (bởi vì bạn quả thực không mệt, bạn biết vậy mà) và thu xếp làm sao cho buổi tối khỏi bị bữa cơm cắt ra làm hai đoạn.
Bạn sẽ thấy kết quả. Tôi ân hận cho bạn lắm, nhưng còn có chỗ để an ủi. Anh chàng thông thái rởm là anh chàng lấc cấc, tự cho mình là khôn hơn mọi người.
Loại sách để học đó ở Luân Đôn không thiếu gì. Bây giờ chúng ta kiểm điểm lại xem mỗi ngày để dành thì giờ được bao nhiêu. Câu ấy tầm thường quá đến nỗi khi viết ra, thực tình tôi cảm thấy mắc cỡ.