Giữa muà xuân của tâm hồn họ, dậy lên một bản hòa tấu có đủ khát vọng, tâm tình, ý tưởng, mơ mộng, luyến tiếc, bất mãn, lãnh đạm, hăng hái vân vân và vân vân. Tinh thần phải được trui cho già mới chịu đựng nỗi các thử thách cay nghiệt của trường đời. Có lúc họ nói bậy mà không hay vì mắc lo tỏ ra kỳ quái.
Đến đây bạn trai đã am hiểu về con người xương thịt của bạn trai. Cứ quan sát bạn trai lúc còn trong nôi, lúc chưa có tuổi khôn thì biết. Đối với người yêu, phải nhận bạn trai góa vợ có một mối tình nồng thắm.
Một đacëtính của lương tâm bạn trai là dứt khoát. Trí tuệ bị ám ảnh bởi các hình mỹ nhân, hình ảnh cuộc truy hoan ô uế. Thì ra loài người ưa nói ngọt.
Họ chưa nghĩ hẳn đến yêu nhưng như thánh Aucutinh tự thú: lúc ấy tôi tìm cái tôi có thể yêu. Còn bạn trai khác hẳn. Óc tưởng tượng tung hoành hành động, vẽ ra cho bạn trai những hồi hộp đáng tiếc.
Tôi không binh vực bạn trai đâu và binh vực chi. Lòng của họ rã rời, đau nghiến trong một thứ buồn nghĩa địa đầy bóng ma chia ly, hối tiếc, uất hận, ngã lòng. Ơû chân trời họ gởi hồn theo dòng lá thắm cho người tình góc biển.
Khi bạn phải chia tay với một người bạn yêu, bạn hay bị cám dỗ về điều răn thứ sáu của chân giáo. Một khía cạnh nữa của tâm lý bạn trai khi họ sống trong xã hội là óc thống trị. hôn nhân hỏng, thưa bạn, đời mình có thể hỏng luôn.
Vì thiếu tính giáo dục sáng suốt, có nhiều bạn trai sau thời gian biết việc xuất tinh không phải là thứ bịnh, hay rờ mó đến cơ quan sinh dục của mình để làm nhục thú. Lợi là cứu cánh các phương thế kể cả những quỷ kế vẫn là tốt. Đó là chưa nói những tiếng vĩ đại nào công bình, bác ái, lao công, tư bản, vô sản.
Họ kiểu cách trong lời ăn tiếng nói, lối đi, bộ đứng. Mà tại vấn đề hay vật khách quan nào đó có một cái gì nổi bật lên kích thích họ, họ như cái máy để ý tới rồi cũng như máy phán đoán, đánh giá trị hư thực, trúng, sai. Đấy lương tâm của một từng lớp bạn trai: nó làm cho con người mất chất người.
Các người, vật, hiện tượng hấp dẫn bên ngoài mà ngũ quan cho biết, đã chiếm hết tâm hồn của bạn trai. Người không làm phép lạ nữa. Làm vậy là vô tình kích thích thêm lòng ác của họ.
Vì lòng nghe trống rỗng nên khi kinh nghiệm cùng Đấng Thiêng liêng họ nghe nguội lạnh gần như thất vọng. Người già giặn đứng trước cái mương, thụt lùi lại vài bước không nhảy qua liền thì họ đả kích ngay là bạc nhược. Họ thấy một đĩa chân lý mà tưởng trên đời không còn chân lý nào hơn nữa, không dè còn cả mâm sự thật mà khi đầu óc từng trãi họ mới thấy.