Rồi đến vai trò của lương tâm: tài năng nầy bắt buộc ráo riết người đàn ông một khi nhúng tay vào công việc xây dựng gia đình, biểu lộ tình yêu trong việc tính giao không thể để một mình đàn bà gánh trách nhiệm gia thất. Nhưng một điều dễ nhận xét nhất là toàn thể thân xác bạn trai đòi hỏi sinh lực để phát triển. Còn nói chi cho những bạn trai bặt thiệp thì sự hợp mặt với bạn gái đều từ bản năng, họ bao giờ cũng thấy thích.
Khi chưa có sự bảo đảm cho đời sống gia đình thiếu gì chàng trai giỡn với ái tình và bị ái tình trả đũa như anh ấy. Quan sát kỹ người ta thấy tâm hồn họ có lúc như sa mạc vắng, có lúc âm u như rừng thẳm, có lúc náo động như biển ba đào. Những tật căn bản là láo xược, gian tham, thô lỗ, tục tằn, mê ăn, hỗn ẩu và dâm ô.
Nhiều bạn trai thành thực, ngoan ngoãn chơi ít lâu với những đồng niên xấu, trở thành gian xảo, cứng đầu. Bây giờ đối với các cơ quan ấy họ đâm ra hồ nghi những giáo điều, cắt nghĩa các tín lý, luân lý theo đầu óc non nớt của họ. Nhục tình xô đẩy họ đến nhục lạc.
Lấy câu nầy của Marie Von Ebner Eschenbach làm bùa hộ thân: Bạn hãy là ông chủ của ý muốn bạn và làm đầy tớ của lương tâm bạn. Nói họ yêu mến các kẻ nầy thì không đúng mà nói họ không yêu thì cũng khó nói. Nhưng tâm hồn ấy tôi thấy có thể thành công to mà cũng có thể thất bại to.
Họ nghe tâm hồn họ trống rỗng như sa mạc, ước muốn cái gì cao cả. Phải nhận thức lẽ huyền diệu nầy của Tạo hóa, người ta mới hiểu được tại sao người bạn trai, người bạn gái có thể xác, tâm hồn mang nhiều điểm khác nhau mà tự nhiên đến tuổi dậy thì, có xu hướng sống hợp nhất nhau. Nói xấu, chỉ trích kẻ bội bạc không tiếc lời.
Bạn hỏi tại sao lòng bạn trai khó hiểu quá. Họ hết mơ người yêu đến viết thư tình. Có thể nói tình của bạn gái vừa có chiều sâu ở nội tâm vừa có chiều rộng ở ngoại diện.
Nó không phải là một trò chơi. Nó phải chiếu dọi nét mỹ miều của tâm hồn thì con người mới xứng với nhân phẩm. Thứ người ấy cách chung đa tình lắm.
Lịch sử đi vòng tròn. Đàn ông đừng xưng là phái mạnh khi thấy mỹ nhân, ảnh giai nhân mà lòng rạo rực, mắt liếc dọc. Còn họ nghĩ sao nói vậy.
Lại có những bà chuyên môn thầu nấu cơm cho nam sinh trọ học, làm bà nguyệt cho họ nữa. Thiếu chi bà vợ không biết óc tự trọng của chồng, sướng miệng nói xấu, mắng chưởi làm mất mặt chồng và lãnh những trận đòn trị tội không còn hương vị uyên ương gì nữa. Nếu nghe rùng rợn quá thì sợ, sợ vì không muốn ai phá rối an ninh của cá nhân mình.
Tập cho họ siêu nhân hóa những nghĩa cử vì sự làm ơn được đo lường bởi Đấng tối cao giá trị hơn sự thi ân cầu lợi trước mặt. Họ tưởng tượng hạnh phúc của cuộc sống hôn nhân. Trên địa hạt tâm lý, giữa bạn trai và bạn gái, còn bao nhiêu cái dị biệt.