Tôi có bàn chuyện với một nam thanh suốt buổi sớm mai về cuộc sống lục bình, ăn đầu đường ngủ xó chợ của em, em hay lộ vẻ buồn đăm chiêu thỉnh thoảng khóc sướt mướt. Họ khác bạn gái ở chỗ là ít bộc bạch nó ra. Chừng nỗi cọc, có kẻ xúi dục hay lòng tự ái bị chạm quá, thì bạn trai không nhịn ai đâu.
Hậu kiếp cũng bị hăm dọa luôn. Về đường tinh thần có những ảnh hưởng đáng tiếc nầy: Trí nhớ mòn mỏi đi, trí tuệ mịt mờ, ý chí bạc nhược, trí tưởng tượng khô cạn. Nói họ yêu mến các kẻ nầy thì không đúng mà nói họ không yêu thì cũng khó nói.
Từ 12 đến 25 tuổi mà thiếu ăn uống, thiếu tự do, thiếu dưỡng khí, bạn trai nhất định phải có thân thể èo uột. Thật là đẹp mấy tiếng Thanh niên Cộng hòa. Trong gia đình nhiều con cái triều mến mẹ tha thiết, thấy trước mặt niềm hy sinh của mẹ hòa chan trong bao nhiêu cử chỉ âu yếm.
Con người trên đ à phát triển như vậy cho đặng am hiểu phải dùng sinh lý học, nghiên cứu chu đáo các hiện tượng về sinh lý học, tâm lý học, nghiên cứu chu đáo các hiện tượng về sinh lý, tinh thần xã hội cùng những chí hướng về chức nghiệp. Vì lẽ đó, trước khi mổ xẻ tâm hồn họ, ta thử đặt cái nhìn thống quán trên tiến trình của thể xác họ lúc thanh xuân. Các đồ vật trong gia đình dưới mắt họ, bị coi là cũ kỹ quá.
Bạn thử để năm phút trầm tĩnh nghiệm xét giùm tôi thân hình của người bạn trai ở gần bạn. Về trong gia đình họ sống phần nào đời sống của họ thôi: vì công ăn việc làm, vì trách vụ xã hội, họ sống ở các nơi khác nhiều hơn. Trong cái phức tạp ấy có mâu thuẫn có thay đổi bất ngờ.
Bảo mua lạp xưởng họ ra chợ khuân dồi về. Có thứ bạn trai lỡ thời không chủ trương tuyệt đối ở độc thân. Họ la rầy em út đã đ ành mà cũng rầy chị.
Bạn thấy nhiều vết thương xã hội nhưng bạn không thấy cạnh đó có cả một mặt trận của hiểu lầm, nói xấu, bất công, thù hại, ác tâm, láo xược, phản loạn, vụ lợi chực hờ phá hoại chương trình của bạn. Họ muốn ai cũng khôn ngoan đúng đắn mà ưa có thái độ con nít. Ta trách ngày xưa chỉ lo nhớ mà không lo hiểu, ngày nay ta té vào lỗi lo hiểu mà không lo nhớ.
Tính giao là một điểm thi hành trong chương trình của trời đất đối vớ nhân loại. Có nhiều bạn trai đã qua một thời kỳ tiết nghĩa tâm giao với bạn gái lớn tuổi hơn mình: trường hợp nầy rất thường xảy ra. Có bạn trai khác bối rối trong một thời gian vì thấy quanh cơ quan sinh dục của mình có những dương mao.
Tật hồ nghi có thể sinh ra nữa, nếu lương tâm cứ bị lấn áp: đ àn áp chớ đâu có tàn hủy lương tâm được. Nùi giẻ lau ván treo kế khăn lông. Tôi thú thật với bạn là không biết tại sao và ra sao? Khi vườn lòng họ hé cửa, nhô lên bao nhiêu hoa cỏ tâm tình mà giống đã gieo đâu tự hồi nào.
Nhứt là vì trong vòng hai thế kỷ chót, người ta quá lạm dụng lòng hăng say của tuổi trẻ, tình yêu cuồng nhiệt cùng chí hy sinh dời non lấp biển của nó nên ta thấy có vô số thanh niên điên cuồng sống trong sự hứa hẹn mờ ảo và hư hỏng cuộc đời khi thấy các mộng của mình hoặc héo đi hoặc vẫn còn là mộng. Ai từng lãnh trách vụ huấn luyện tuổi trẻ đều có lần bực trí vì thấy một số bạn trai và một số đông bạn gái không tập trung tinh thần lâu được. Nếu là những bức thư xin gởi quả tim của người đẹp, người xứng đáng thì không gì hãnh diện cho họ bằng đem quảng cáo các bức thư ấy trong hàng ngũ các bạn thân trừ bạn nào đã gấp ghé người yêu của họ.