Bạn sử dụng nó phần lớn nhằm phục vụ các mục tiêu thực dụng, nhưng bạn thoát khỏi tình trạng cưỡng chế đối thoạt trong đầu, và được tĩnh lặng nội tại. Ngay khi một trong những cánh cổng ấy mở ra, tình thương hiện diện trong bạn như là “tri kiến nhờ cảm nhận” về cái nhất thể. Nếu tăng trưởng, dù thuộc bất kỳ chủng loại nào, có phải tiếp diễn không ngừng, thì sau cùng nó cũng sẽ trở nên kỳ quái và có tính phá hoại.
Bạn đã thoát khỏi ràng buộc của thời gian trong một khoảnh khắc. Nó neo bạn vào cái Bây giờ. Nó chính là đau khổ thuần túy, đau khổ trong quá khứ – và nó không phải là bạn.
Chỉ khi nào có khả năng tỉnh thức không để cho ý nghĩ xem tạp vào được, bạn mới có thể sử dụng tâm trí mình một cách sáng tạo được. Bao lâu bạn còn chối bỏ chúng, bao lâu bạn còn chạy trốn khỏi chúng hay mơ ước phải chi sự thể khác đi, cánh cửa cơ hội sẽ không mở ra, và bạn vẫn bị giam cầm trong tình huống đó, thì mọi thứ sẽ vẫn như cũ hay còn tồi tệ hơn thề nữa. Chẳng hạn, mỗi lần lên xuống cầu thang trong nhà hay nơi làm việc, hãy chú tâm thật kỹ vào mỗi bước chân, mỗi động tác di chuyển, cả đến hơi thở của bạn nữa.
Hãy qua sát sự cưỡng chế buộc bạn phải nói hay suy nghĩ về nỗi đau của mình. Hãy ý thức sự hiện diện thầm lặng của mỗi sự vật. Hãy chắc rằng cơ thể bạn hoàn toàn thư giãn.
Đặt ra kế hoạch để gắng sức thành đạt không có gì sai trái. Khi bạn bắt đầu giải trừ sự đồng hóa và trở thành chủ thể quan sát, thì cái quầng chứa nhóm đau khổ sẽ còn tiếp tục hoạt động một thời gian nữa và sẽ ra sức đánh lừa bạn đồng hóa với nó trở lại. Nói khác đi, bạn không thể suy nghĩ để cảm nhận không gian – hay cảm nhận sự yên lặng, vì lý do đó.
Hãy cảm nhận nó thật toàn diện. Kế tiếp, để cho chú ý của bạn chạy qua cơ thể giống như một làn sóng, từ bàn chân lan đến đỉnh đầu, rồi chạy theo chiều ngược lại. Thoạt đầu, bạn có thể chỉ thoáng thấy nó thôi, nhưng nhờ đó bạn sẽ bắt đầu nhận ra mình không chỉ đơn thuần là một mảnh vụn vô nghĩa trong một vũ trụ lạ lẫm, dật dờ trong thoáng chốc giữa sinh và tử, lãnh thọ một vài khoái lạc ngắn ngủi để rồi phải chịu khổ đau và sau cùng bị tan biến đi.
“Vấn đề” có nghĩa là bạn đang lưu trú về mặt tâm trí ở một tình huống mà không nhằm ý định thực sự nào hoặc không có khả năng hành động ngay bây giờ, và rằng bạn đang bất thức biến nó thành một phần trong nhận thức về cái tôi của bạn. “Hãy chấp nhận bất cứ việc gì xảy đến vốn đã được an bài trong khouôn mẫu số mệnh của bạn, bởi vì điều gì còn có thể đáp ứng thích đáng hơn cho các nhu cầu của bạn?”. Nếu bạn không thể cảm nhận các xúc cảm của mình, nếu bạn bị tách rời khỏi chúng, thì sau cùng bạn sẽ trải nghiệm chúng ở mức độ thuần túy thể xác dưới dạng một rối loạn hay triệu chứng bệnh ở cơ thể.
Làm sao chúng ta có thể tỉnh thức đối với tất cả những thứ đó hay từ bỏ chúng đi? Phải mất bao lâu để làm việc đó? Và cho dù chúng ta làm được, sẽ còn sót lại thứ gì? Rồi tôi chợt nảy ra một ý nghĩ thật kỳ quặc: “Tôi là một hay hai người? Nếu tôi không thể sống với chính mình, vậy thì hẳn phải có đến hai cái tôi: Tôi và cái tôi của mình, là cái tôi không thể chung sống được. Nó bao gồm các hoạt động của tâm trí và chỉ có thể tiếp tục tồn tại được nhờ không ngừng suy nghĩ.
Hãy hình dung một tia sáng mặt trời quên bẵng đi rằng nó là một bộ phận không thể tách rời khỏi mặt trời, nó tự lừa dối mình để tin rằng nó phải đấu tranh để tồn tại, nó phái kiến tạo ra một cái tôi khác với mặt trời để sống bám vào đó. Bản thể hiện tiền có thể được cảm nhận như là cái Tôi đang hiện hữu mãi mãi trong hiện tại, vượt ra ngoài tên tuổi và hình tướng. Ngay bên trong một quan hệ say nghiệm “bình thường”, người ta cũng có thể cảm nhận được những khoảnh khắc có sự hiện diện của một thứ gì đó chân thực, một thứ gì đó không thể hủy hoại được.
Nó bị giản lược thành viên đá lót đường đến tương lai mà thôi, chẳng có chút giá trị nội tại nào cả. Tiêu điểm quan tâm chủ yếu của người đã tỏ ngộ luôn luôn là cái Bây giờ, nhưng họ vẫn còn để ý phần nào đến thời gian. Tính từ “mê muội/bất thức/vô tri” (uncomscious) dùng ở đây có nghĩa là bị đồng hóa với một khuôn mẫu tâm trí hay xúc cảm nào đó.