Sử dụng chiếc mũ đen, chúng ta sẽ chỉ ra những vấn đề cần lưu ý bởi vì những vấn đề này gây trở ngại và nguy hiểm đến việc thực hiện ý tưởng chúng ta đang xem xét. Thủ tục tư duy mũ xanh da trời cho phép bất cứ ai tham gia cuộc họp có nhiều hướng để tiếp cận vấn đề so với những chiếc mũ khác. Trong cuốn sách này, tôi không đề cập tới cấc phương pháp khác nhau để thiết kế ý tưởng và giải quyết vấn đề.
Bởi nếu không, sẽ tốn nhiều thời gian để chọn lựa xem bước tiếp theo nên chọn chiếc mũ nào mà quên mất mục đích của cuộc họp. Có lẽ chúng ta nên xem xét các vấn đề thay thế. Ngoài người chủ toạ ra, một ai khác cũng có thể thực hiện vai trò cụ thể của chiếc mũ xanh.
Nếu anh còn đưa ra bất cứ một lời nào với chiếc mũ đỏ, tôi sẽ cất hẳn chiếc mũ đỏ của anh đi đấy. Giờ đã đến lúc chúng ta nhìn nhận lại toàn bộ vấn đề theo cách chúng ta nghĩ, tất cả hãy sử dụng chiếc mũ đỏ tư duy và nói cho tôi biết lựa chọn mang tính cảm xúc. Sử dụng thường xuyên chiếc mũ xanh tư duy góp phần thúc đẩy đưa tư duy sáng tạo vào lối tư duy thường lệ của mọi người.
… Chiếc mũ xanh của tôi chỉ ra rằng chúng ta nên xác định điểm này như một vấn đề mấu chốt, sau đó chúng ta nên giải quyết vấn đề đó có thể bây giờ hoặc sau đó. Một chủ thầu đầu cơ xây dựng một ngôi nhà mặc dầu anh ta chưa hẳn đã có khách hàng. … Hãy sử dụng chiếc mũ xanh để đưa ra những ý tưởng mới về vấn đề này.
Bạn hãy sử dụng chiếc mũ đen và nói cho tôi biết bạn nghĩ gì về điều này. Anh Fitzler, tôi vừa yêu cầu anh hãy sử dụng chiếc mũ trắng. Khả năng trực giác là một bộ phận của tư duy.
Theo cách này khả năng tiềm tàng của chiếc mũ xanh vẫn có thể được sử dụng theo một cách riêng. Thường thì bộ não của chúng ta tư duy theo kểu mong đợi: mọi việc sẽ nhất định xảy ra như vậy. Một nhà tư duy mũ đen tài ba cũng có thể được xem là một người có thể khá tốt khi mọi người sử dụng chiếc mũ xanh, ít nhất là vậy.
Có thể họ cho rằng việc có ý kiến bất đồng là bất nhã, hoặc chứa đựng nhiều rủi ro trong một thể chế phong kiến. Hãy nghĩ về nhưng cảm giác. Và với việc đưa ra những hành vi ứng xử phương thức tư duy "Sáu chiếc mũ" dễ dàng được chấp nhận hơn là việc thay đổi bản chất cá nhân.
Những chiếc mũ vô hình đó đóng một vai trò quan trọng trong việc tư duy. Họ nhìn thấy được những giá trị mà những người xung quanh họ có thể chưa nhìn thấy. Rất có khả năng xảy ra - nhận định được đưa ra dựa trên kinh nghiệm và những gì chúng ta đã biết.
Tư duy trở thành một trò chơi với luật lệ cụ thể, thay vì việc quay sang chỉ trích lẫn nhau. Trong cuốn sách này, tôi quan tâm tới cách thiết lập bản đồ tư duy, trong đó trước hết chúng ta phải thám hiểm địa hình và đánh dấu chúng. Mũ xanh da trời: Màu xanh da trời thể hiện sự hài hoà và màu bầu trời bao la.
Cách nói "Tôi muốn anh nhìn nó từ hướng Bắc" khác hẳn với câu "Anh đang nhìn từ hướng Bắc đấy!". Mọi người đưa ra những thông tin cần thiết, đặt câu hỏi và xem xét vấn đề. Đây là một minh chứng nữa cho kiểu tư duy áp đặt thay cho kiểu tư duy đồng thuận.